مادربرد

مادر برد، قلب تپنده هر کامپیوتر، یک قطعه الکترونیکی پیچیده است که اجزای مختلف سیستم را به هم متصل می کند و امکان ارتباط و عملکرد هماهنگ را فراهم می کند. این یک صفحه مدار چاپی چند لایه است که با دقت طراحی شده است تا مسیرهای الکتریکی، اتصالات و اجزای حیاتی را در خود جای دهد. از پردازنده گرفته تا حافظه، کارت های گرافیک و درایوهای ذخیره سازی، مادر برد به عنوان ستون فقرات عمل می کند که همه این اجزا را به هم متصل می کند و امکان جریان داده و دستورالعمل ها را بین آنها فراهم می کند. طراحی و ویژگی های مادر برد می تواند بر عملکرد کلی سیستم، قابلیت ارتقا و پایداری آن تأثیر بگذارد و آن را به یک عنصر حیاتی در ساخت یک کامپیوتر قدرتمند و قابل اعتماد تبدیل کند.

 

نقش مادربرد چیست؟

مادربرد را می توان بستری در نظر گرفت، که اجزای مهمِ یک کیس کامپیوتر را در کنار هم نگه می دارد. این بُرد یک سری سوکت و اسلات هم دارد. همه چیز در آن به اتصال مدار ها خلاصه نمی شوند. این سوکت ها و اسلات ها نیز برای ارتباط با یکدیگر به لایه های نازک Trace نیاز دارند.
اینکه بتوانید از بخش های مختلف این بُرد سر در بیاورید، به راحتیِ آب خوردن نیست. حتی اگر بخواهید آن را کاملا باز کرده و مجددا سر هم بندی کنید، به مشکل خواهید خورد – البته اگر متخصص نباشید. ظاهر و ساختار و محل قرار گیری سوکت ها، اسلات ها و ... به نوع مادربرد شما و نوع کامپیوتر تان وابسته است. اما به طور کلی، بخش هایی که داخل یک مادر برد قرار دارند شامل موارد زیر می شوند:

1.  یک سوکت مخصوص سی پی یو یا پردازنده
2.  یک کانکتور برق جهت انتقال دادن برق به CPU و سایر قطعات.
3.  اسلات هایی برای حافظه اصلی سیستم.
4.  یک تراشه یک رابط بین CPU، حافظه اصلی و سایر اجزا
5.  چندین کانکتور که راه ارتباط فیزیکی بین دستگاه های ورودی و خروجی و مادربرد می باشند.
6.   شکاف هایی برای یک یا چند هارد دیسک برای ذخیره فایل ها.
7.  یک تراشه حافظه فقط خواندنی (ROM)،
8.  یک اسلات برای کارت گرافیک یا ویدیو.

این موارد مهم ترین و شناخته شده ترین بخش های مادربرد به حساب می آیند.
 

انواع مادربرد

برای اینکه یک مادربرد خوب را انتخاب کنید، اول باید با در نظر گرفتن سایزِ کیس تان، مادربرد را انتخاب کنید. کیس ها به طور دقیق به 4 سایز مختلف تقسیم بندی می شوند. نوع کوچک، نوع بزرگ، نوع متوسط و نوع خیلی کوچک. برای هریک از آنها یک مدل مادر برد کاربرد دارد. سایز های استاندارد این بُرد ها به شکل زیر شناخته می شود:
 

• ATX

این معیار و این اندازه‌ی یک مادربرد معمولی است. پس آن را نوع استاندارد ِاین بُرد ها به حساب می آوریم. فضای کافی موجود روی این برد ها اجازه قرار دادن اجزای سخت افزاری روی اسلات ها و مدار ها را به شما می دهد.
 

• Micro-ATX 2.4

این نوع بُرد خیلی خیلی کوچکتر است. پس فضای کمی برای اسلات ها و کانکتور ها دارد.
 

• Mini-ITX

این مدل برای رایانه های شخصی کاملا کاربردی است. تعداد کانتور های آن نسب به نوعِ ATX کمتر است. پس شما می توانید فقط یک کارت گرافیک اضافه به آن وصل کنید (یا کارت صدا و ..). تعداد کانتور های کم ِآن برای افزودن حافظه داخلی و ... یکی از جمله معایب این بُرد ها است.
 

در هنگام خرید مادربرد به چه نکاتی توجه کنیم؟

با توجه به اهمیت بالای مادربرد در کارایی و پایداری سیستم، در ادامه به بررسی مهمترین نکات کلیدی در زمان خرید مادربرد می پردازیم:

سازگاری با پردازنده (CPU)

اولین و مهمترین نکته در انتخاب مادربرد، توجه به سازگاری آن با پردازنده (CPU) است. سوکت پردازنده (CPU Socket) محل اتصال پردازنده به مادربرد می باشد و هر نسل از پردازنده ها با سوکت مخصوص به خود تولید می شوند. برای مثال، سوکت LGA 1700 شرکت اینتل (Intel) با سوکت AM4 شرکت AMD سازگاری ندارد. بنابراین لازم است قبل از خرید مادربرد، مدل پردازنده خود را مشخص کرده و مادربردی را انتخاب کنید که از سوکت همان پردازنده پشتیبانی کند.

فرم فکتور (Form Factor)

فرم فکتور، اندازه و شکل ظاهری مادربرد را تعیین می کند. رایج ترین فرم فکتورهای مادربرد عبارتند از:

• ATX: مادربردهای ATX بزرگترین فرم فکتور را دارند و برای کیس های بزرگ (Full Tower) مناسب هستند. این مادربردها معمولا دارای بیشترین اسلات رم، PCIe و امکانات جانبی می باشند.
• Micro ATX (µATX): مادربردهای µATX ابعاد کوچکتری نسبت به ATX دارند و برای کیس های میان رده (Mid Tower) مناسب هستند. این مادربردها گزینه ای مقرون به صرفه با کارایی مناسب برای مصارف خانگی و اداری به شمار می روند.
• Mini-ITX: کوچکترین فرم فکتور مادربرد، Mini-ITX است که برای کیس های کوچک (Small Form Factor) ایده آل می باشد. این مادربردها معمولا دارای کمترین تعداد اسلات رم و PCIe هستند اما برای سیستم های خانگی و اداری کم حجم بسیار کاربردی می باشند.

انتخاب فرم فکتور مناسب با توجه به ابعاد کیس کامپیوتر شما الزامی است. مادربردهای بزرگتر در کیس های کوچکتر جای نمی گیرند و برعکس، مادربردهای کوچک در کیس های بزرگ فضای خالی زیادی اشغال می کنند که از نظر زیبایی ظاهری چندان مطلوب نیست.

چیپست (Chipset)

چیپست، مغز متفکر مادربرد است که وظیفه کنترل ارتباطات بین پردازنده، رم، کارت گرافیک، حافظه های ذخیره سازی و سایر اجزای سیستم را بر عهده دارد. هر نسل از پردازنده ها با چیپست های خاصی سازگاری دارند. به طور کلی چیپست های رده بالا از قابلیت های اورکلاکینگ (Overclocking) و امکانات جانبی بیشتری مانند درگاه های پرسرعت USB و شبکه پشتیبانی می کنند.

اسلات رم (RAM Slots)

تعداد اسلات های رم (RAM) موجود بر روی مادربرد، تعیین کننده حداکثر ظرفیت رم قابل پشتیبانی است. همچنین نوع رم قابل استفاده (DDR3، DDR4 و غیره) نیز با توجه به چیپست مادربرد مشخص می شود. توجه داشته باشید که ظرفیت و سرعت رم تاثیر بسزایی بر عملکرد کلی سیستم شما دارد.

اسلات های توسعه (PCIe Slots)

اسلات های توسعه (PCIe Slots) محل اتصال کارت های جانبی مانند کارت گرافیک مجزا، کارت شبکه و سایر قطعات به مادربرد می باشند. تعداد و نسل اسلات های PCIe بر روی مادربرد، تعیین کننده نوع و نسل کارت های جانبی قابل پشتیبانی است. به عنوان مثال، مادربردی که دارای دو اسلات PCIe نسل 4 باشد، قابلیت پشتیبانی از دو کارت گرافیک نسل 4 را به صورت SLI/CrossFire دارد.

درگاه های ورودی و خروجی (I/O Ports)

درگاه های ورودی و خروجی (I/O Ports) راه های ارتباط مادربرد با دنیای خارج هستند. رایج ترین درگاه های I/O عبارتند از:

• پورت های USB: برای اتصال موس، کیبورد، پرینتر، حافظه های جانبی و سایر دستگاه ها
• پورت های HDMI و DisplayPort: برای اتصال مانیتور
• پورت شبکه (Ethernet): برای اتصال به اینترنت
• پورت های صوتی: برای اتصال میکروفون، هدفون و بلندگو

تعداد و نسل هر یک از این درگاه ها بر روی مادربرد، تعیین کننده امکانات و سرعت انتقال اطلاعات آن ها می باشد.

قابلیت های اورکلاکینگ (Overclocking)

اورکلاکینگ به معنی افزایش فرکانس و ولتاژ پردازنده برای دستیابی به عملکرد بیشتر است. مادربردهای رده بالا که از قابلیت اورکلاکینگ پشتیبانی می کنند، دارای تنظیمات BIOS پیشرفته و امکانات خنک کنندگی قوی تر می باشند. اورکلاکینگ می تواند به طور قابل توجهی عملکرد سیستم را افزایش دهد، اما به دانش فنی و تجهیزات خنک کنندگی مناسب نیز نیاز دارد.

برند و قیمت

برندهای متعددی در زمینه تولید مادربرد فعالیت می کنند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. برخی از برندهای مطرح مادربرد عبارتند از:

• ASUS
• Gigabyte
• MSI
• ASRock

قیمت مادربرد به عوامل مختلفی مانند فرم فکتور، چیپست، اسلات های رم و PCIe، درگاه های I/O و قابلیت های جانبی بستگی دارد. با توجه به نیاز و بودجه خود می توانید از بین برندها و مدل های مختلف مادربرد، گزینه ی مناسب را انتخاب نمایید.