مادربرد چیست؟

کامپیوتر شما از قطعات متفاوتی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی را ایفا می کنند. اما مغز متفکر و مرکز فرماندهی این قطعات چیست؟ در این مقاله قصد داریم شما را با مادربرد (Motherboard) آشنا کنیم، قطعه ای کلیدی که تمام اجزای دیگر را به هم متصل کرده و هماهنگی آن ها را برقرار می کند.
 

مادربرد چیست؟

 
مادربورد (Madarboard) بستر اصلی و مدار چاپی مرکزی در یک سیستم کامپیوتری است که وظیفه برقراری ارتباط بین اجزای مختلف آن را بر عهده دارد. این قطعه مهم، میزبان پردازنده (CPU)، کارت گرافیک، حافظه رم (RAM)، حافظه های ذخیره سازی و سایر کارت های توسعه دهنده است و درگاه هایی را برای اتصال آن ها فراهم می کند. مادربورد همچنین، شیارهایی برای اتصال تجهیزات جانبی مانند ماوس، کیبورد، نمایشگر و سایر وسایل خارجی ارائه می دهد. علاوه بر این، مادربورد مسئولیت تامین انرژی اجزای مختلف سیستم را برعهده داشته و از طریق چیپ ست (Chipset) خود، تبادل اطلاعات بین آن ها را مدیریت می کند. چیپ ست، مدار مجتمعی است که وظایفی مانند برقراری ارتباط بین پردازنده، حافظه رم و درگاه های ورودی/خروجی را انجام می دهد. به بیان ساده، مادربورد مثل  یک مدیر ارکستر عمل کرده و هماهنگی اجزای مختلف کامپیوتر را برای انجام پردازش و اجرای دستورات نرم افزاری تضمین می نماید. کیفیت و قابلیت های فنی مادربورد، نقش بسزایی در عملکرد کلی سیستم و امکان ارتقاء قطعات آن در آینده دارد.

وظایف مادربرد

 
مادربرد وظایف متعددی را بر عهده دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
 

• اتصال اجزا: مادربرد با داشتن سوکت های اختصاصی، امکان اتصال و برقراری ارتباط بین اجزای مختلف را فراهم می کند. هر قطعه بر روی سوکت مخصوص به خود نصب می شود و از طریق مسیرهای الکتریکی با سایر اجزا ارتباط برقرار می کند.
• برقراری ارتباط: مادربرد وظیفه دارد تا تبادل اطلاعات بین اجزای مختلف را مدیریت کند. این ارتباط می تواند بین پردازنده و رم، پردازنده و کارت گرافیک، یا هر ترکیب دیگری از اجزا باشد. مادربرد با استفاده از چیپ ست (Chipset) که مغز متفکر آن به شمار می رود، مسیرهای انتقال اطلاعات را کنترل می کند.
• کنترل و مدیریت: مادربرد وظیفه کنترل و مدیریت سایر اجزا را نیز برعهده دارد. به عنوان مثال، مادربرد می تواند سرعت کلاک پردازنده را تنظیم کند، ولتاژ اجزای مختلف را کنترل نماید و یا ترتیب بوت (Boot) شدن سیستم را مشخص نماید.
• تامین برق: مادربرد برق دریافتی از پاور (PSU) را بر اساس نیاز اجزای مختلف تنظیم کرده و به آن ها می رساند. هر قطعه بسته به نوع و کارکرد خود به میزان مشخصی از برق نیاز دارد و مادربرد وظیفه دارد تا برق را به درستی توزیع کند.

اجزای تشکیل دهنده مادربرد

 
مادربرد از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاصی را برعهده دارند. در ادامه با مهم ترین اجزای مادربرد آشنا خواهیم شد:

• سوکت پردازنده (CPU Socket): این سوکت محل قرارگیری پردازنده مرکزی (CPU) است. نوع سوکت مادربرد با نوع پردازنده ای که می تواند روی آن نصب شود، سازگاری دارد.
• اسلات های رم (RAM Slots): این اسلات ها محل قرارگیری حافظه ی رم (RAM) هستند. تعداد و نوع اسلات های رم روی مادربرد بر اساس نسل رم و ظرفیت قابل پشتیبانی آن تعیین می شود.
• اسلات های توسعه (Expansion Slots):این اسلات ها امکان نصب کارت های توسعه ی مختلف مانند کارت گرافیک، کارت صدا یا کارت شبکه را فراهم می کنند. نوع و تعداد اسلات های توسعه ی مادربرد بر قابلیت های ارتقاء سیستم شما تاثیر می گذارد.
• کانکتورهای برق (Power Connectors): مادربرد از طریق این کانکتورها برق را از پاور (PSU) دریافت می کند. کانکتورهای برق اصلی مادربرد، کانکتور 24 پین ATX و کانکتور 8 پین EPS می باشد.
• کانکتورهای SATA: این کانکتورها برای اتصال هارد دیسک، درایوهای SSD و درایوهای نوری مورد استفاده قرار می گیرند.
• پورت های ورودی/خروجی (I/O Ports): این پورت ها امکان اتصال دستگاه های جانبی مانند موس، کیبورد، نمایشگر، پرینتر و سایر تجهیزات را به کامپیوتر فراهم می کنند. از انواع پورت های ورودی/خروجی می توان به USB، HDMI، VGA، LAN و جک هدفون اشاره کرد.
• چیپ ست (Chipset): همانطور که اشاره شد، چیپ ست مغز متفکر مادربرد به شمار می رود و وظیفه ی کنترل و مدیریت ارتباطات بین اجزای مختلف سیستم را بر عهده دارد. چیپ ست معمولا از دو بخش پل شمالی (Northbridge) و پل جنوبی (Southbridge) تشکیل شده است که هریک وظایف خاصی را انجام می دهند.
• باتری بایوس (BIOS Battery): این باتری کوچک وظیفه ی تامین انرژی برای بایوس (BIOS) را بر عهده دارد. بایوس، نرم افزار داخلی مادربرد است که تنظیمات اولیه ی سیستم را کنترل می کند.
• هدر (Header): هدرها، کانکتورهای کوچک روی مادربرد هستند که امکان اتصال تجهیزات جانبی داخلی مانند فن های خنک کننده و پنل های جلوی کیس را فراهم می کنند.

انواع مادربرد

 
مادربردها در اندازه ها و فرم های مختلفی تولید می شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی مناسب هستند. رایج ترین فرم های مادربرد عبارتند از:
 

• ATX (Advanced Technology Extended): این فرم استاندارد مادربرد برای کامپیوترهای رومیزی (Desktop PC) است. مادربردهای ATX اندازه ی بزرگ تری دارند و امکان نصب قطعات بیشتری را فراهم می کنند.
• Micro ATX (µATX): این فرم کوچک تر از ATX است و برای کیس های کامپیوتر با اندازه ی کوچک تر مناسب می باشد. مادربردهای µATX معمولا تعداد کمتری از اسلات های توسعه را دارا هستند.
• Mini-ITX: این فرم کوچک ترین اندازه ی مادربرد است که برای کامپیوترهای بسیار کوچک (Mini PC) مورد استفاده قرار می گیرد. مادربردهای Mini-ITX معمولا از قابلیت ارتقاء محدودی برخوردار هستند.
• EATX (Extended ATX): این فرم بزرگ تر از ATX است و برای سیستم های کامپیوتری با کاربری های خاص مانند ورک استیشن ها (Workstation) مورد استفاده قرار می گیرد. مادربردهای EATX امکان نصب تعداد بیشتری از کارت های توسعه را فراهم می کنند.

انتخاب مادربرد مناسب

 
انتخاب مادربرد مناسب برای سیستم شما به عوامل مختلفی مانند نوع پردازنده ای که قصد دارید روی آن نصب کنید، میزان حافظه ی رم مورد نیاز، کارت گرافیکی که می خواهید استفاده کنید و بودجه ی در نظر گرفته شده بستگی دارد. در هنگام خرید مادربرد به نکات زیر توجه داشته باشید:
 

• سازگاری با پردازنده (CPU Compatibility): اطمینان حاصل کنید که مادربرد انتخابی شما با سوکت پردازنده ی مورد نظر شما سازگار است.
• نوع و تعداد اسلات های رم (RAM Slot Type and Number): نوع اسلات های رم بر نسل رم قابل پشتیبانی و تعداد اسلات ها بر میزان رم قابل نصب روی مادربرد تاثیر می گذارد.
• اسلات های توسعه (Expansion Slots): به تعداد و نوع اسلات های توسعه ی مادربرد توجه کنید تا مطمئن شوید که امکان نصب کارت های گرافیک و سایر کارت های توسعه ی مورد نیاز شما وجود دارد.
• پورت های ورودی/خروجی (I/O Ports): اطمینان حاصل کنید که مادربرد دارای پورت های کافی برای اتصال تمام دستگاه های جانبی شما باشد.
• امکانات جانبی (Features): مادربردهای مختلف ممکن است از امکانات جانبی مانند وای فای داخلی، بلوتوث و نورپردازی RGB پشتیبانی کنند. بر اساس نیاز خود این امکانات را در نظر بگیرید.
• برند و بودجه (Brand and Budget): برندهای مطرحی مانند ایسوس (ASUS)، گیگابایت (Gigabyte)، ام اس آی (MSI) و اسراک (ASRock) مادربردهای با کیفیتی تولید می کنند. بودجه ی خود را در نظر بگیرید و بر اساس آن مادربرد مناسب را انتخاب کنید.

 

نتیجه گیری

 
مادربرد یکی از مهم ترین اجزای سخت افزاری کامپیوتر است که نقش کلیدی در برقراری ارتباط و هماهنگی بین سایر قطعات ایفا می کند. با شناخت وظایف مادربرد، اجزای تشکیل دهنده ی آن و انواع موجود، می توانید انتخابی آگاهانه برای سیستم خود داشته باشید.
 
بیشتر بخوانید:

بهترین مادربرد گیمینگ
راهنمای خرید مادربرد