سماور

سماور، وسیله ای نوستالژیک و کهن، از دیرباز در خانه های ایرانی جایگاه ویژه ای داشته و گرمابخش محافل و دورهمی ها بوده است. این ظرف فلزی، که معمولاً از جنس برنج ساخته می شود، وظیفه ی مهم جوشاندن آب و دم کردن چای را بر عهده دارد. سماور در اشکال و اندازه های مختلفی تولید می شود و از اجزاء مختلفی مانند تنه، سماور، قوری، لگن، زير سماوری و دستگیره تشکیل شده است. جنس سماورها می تواند از برنج، استیل، مس یا ترکیبی از این فلزات باشد.
 

انواع سماور

• سماور گازی: این نوع سماور، به دلیل دسترسی آسان به گاز شهری، محبوب ترین مدل در میان خانواده های ایرانی است. سرعت جوش آمدن آب در سماور گازی بالا بوده و به همین دلیل برای تهیه چای در زمان های کوتاه مناسب است. علاوه بر این، بسیاری از سماورهای گازی به سیستم ایمنی ترموکوپل مجهز هستند که در صورت خاموش شدن ناگهانی شعله، جریان گاز را قطع می کنند و از بروز حادثه جلوگیری می کنند.
• سماور برقی: سماور برقی، جایگزینی ایده آل برای منازلی است که به گاز شهری دسترسی ندارند. این نوع سماور با برق کار می کند و به دلیل برخورداری از ترموستات قابل تنظیم، امکان کنترل دمای آب را به شما می دهد. سماورهای برقی عمدتاً ایمن و کم مصرف هستند، اما سرعت جوش آمدن آب در آنها نسبت به سماورهای گازی کمی پایین تر است.
• سماور ذغالی: اگر به دنبال طعم و عطر اصیل چای ایرانی هستید، سماور ذغالی بهترین انتخاب برای شماست. این نوع سماور با زغال یا چوب روشن می شود و حرارت ملایم و تدریجی آن، طعمی بی نظیر به چای می بخشد. هرچند استفاده از سماور ذغالی نیازمند تهیه زغال و صرف زمان بیشتر برای روشن کردن آن است، اما لذت نوشیدن چای از سماور ذغالی، این سختی ها را جبران می کند.
• سماور نفتی: سماور نفتی، نوعی سماور قدیمی است که با نفت سفید کار می کند. به دلیل خطرات ناشی از نگهداری و استفاده از نفت، استفاده از این نوع سماور در حال حاضر کمتر رایج است.

انواع جنس سماور: زیبایی در عین استحکام

• مس: سماورهای مسی، با درخشش گرم و رنگ منحصر به فرد خود، از دیرباز زینت بخش خانه های ایرانی بوده اند. رسانایی بالای مس باعث می شود آب درون سماور به سرعت داغ شود. با این حال، مس به مرور زمان تغییر رنگ می دهد و نیاز به تمیزکاری و پرداخت منظم دارد. همچنین، قیمت بالای سماور مسی، آن را به گزینه ای لوکس تبدیل کرده است.
• برنج: برنج، ترکیبی از مس و روی، جایگزین مناسبی برای مس به شمار می رود. درخشش برنج به اندازه مس گرم نیست اما دوام و استحکام بالاتری دارد. سماورهای برنجی در برابر تغییر رنگ مقاوم ترند و نیاز به مراقبت کمتری دارند. قیمت سماور برنجی نیز نسبت به مس مناسب تر است.
• استیل: در دنیای مدرن، استیل ضد زنگ، به دلیل درخشش خیره کننده و مقاومت عالی در برابر زنگ زدگی، جایگاه ویژه ای در ساخت ظروف آشپزخانه از جمله سماور پیدا کرده است. نگهداری از سماور استیل بسیار آسان است و به مرور زمان تغییر رنگ نمی دهد. با این حال، رسانایی حرارتی استیل نسبت به مس و برنج پایین تر است و آب درون سماور دیرتر داغ می شود.
• آلومینیوم: سماورهای آلومینیومی، به دلیل سبکی و قیمت پایین، گزینه ای اقتصادی محسوب می شوند. اما آلومینیوم استحکام بالایی ندارد و در برابر ضربه و فشار آسیب می بیند. همچنین، رسانایی حرارتی آلومینیوم پایین است و آب درون سماور به کندی گرم می شود.
• چدن: سماورهای چدنی، با ضخامت زیاد و استحکام فوق العاده، گزینه ای ایده آل برای استفاده در قهوه خانه ها و اماکن پر رفت و آمد به شمار می روند. اما وزن بالای چدن، جابجایی سماور را دشوار می کند. همچنین، رسانایی حرارتی چدن پایین است و گرم شدن آب درون سماور زمان می برد.

عوامل مهم در انتخاب سماور

• ظرفیت سماور: ظرفیت سماور بر حسب لیتر اندازه گیری می شود و نشان دهنده ی مقدار آبی است که در مخزن اصلی آن جای می گیرد. ظرفیت های رایج سماور شامل 4، 6، 8 و 10 لیتر است. انتخاب ظرفیت مناسب به تعداد اعضای خانواده و میزان مصرف چای بستگی دارد.
• جنس بدنه ی سماور: جنس بدنه ی سماور در کیفیت، دوام و قیمت نهایی آن تأثیرگذار است. از جمله ی متداول ترین جنس های بدنه ی سماور می توان به استیل، برنج، مس و آلومینیوم اشاره کرد. سماورهای استیل ضد زنگ، بادوام و براق هستند اما قیمت بالاتری دارند. سماورهای برنجی نیز از دوام خوبی برخوردارند و زیبایی خاصی به آشپزخانه می بخشند. سماورهای مسی به سرعت آب را داغ می کنند و باعث حفظ طعم و عطر چای می شوند اما نیاز به نگه داری بیشتری دارند. سماورهای آلومینیومی سبک و ارزان قیمت هستند اما دوام کمتری دارند.
• ایمنی سماور: برای اطمینان از ایمنی، به وجود ویژگی هایی نظیر ترموستات (قطع کننده ی خودکار جریان برق در صورت جوش آمدن آب)، شیر استاندارد با واشر مناسب و نشان استاندارد ملی ایران توجه کنید.
• طراحی و زیبایی: طراحی و زیبایی سماور نیز عامل مهمی در انتخاب است. سماورهای مختلفی با طرح های سنتی و مدرن در بازار موجود هستند که می توانید متناسب با دکوراسیون آشپزخانه ی خود، انتخابی هماهنگ داشته باشید.
• امکانات جانبی: برخی از سماورها مجهز به امکانات جانبی نظیر شیر آب گرم، سینی زیر سماور، چای ساز و استند قوری هستند.